Dilli Ram Dulal

सम्मानका विषय बढ्दैछन् एसडीएफ सरकारको 18 वर्षको कार्यकालमा सिक्किमलाई राष्ट्रिय तथा अन्तरराष्ट्रिय स्तर गरेर लगभग 30 पुरस्कार तथा सम्मान प्राप्त भइसकेको छ। अब सिक्किमले चाँडै नै थप दर्जनौं विषयहरूमा राष्ट्रिय छवि कायम राख्ने निश्‍चित देखिँदैछ। हालै पर्यावरण संरक्षण, नागरिक सुरक्षा, स्वच्छता एवं जल सुरक्षासितै सर्वाङ्गीण विकासको क्षेत्रमा राष्ट्रिय स्तरको पुरस्कार पनि प्राप्त भएको छ। यहाँ महत्वपूर्ण विषय के छ भने राज्यले सर्वाङ्गीण विकासको क्षेत्रमा साना राज्यमा प्रथम पुरस्कार प्राप्त गर्नु नै महत्वपूर्ण कुरा हो। हुन त यस अघि पनि सिक्किमले पर्यटन, पञ्चायतीराज, कृषि बागवाणी, पर्या-पर्यटन, राष्ट्रिय संसाधनको संरक्षण, शिक्षा, भारत निर्माण अभियान, ई-प्रशासन, ग्रामीण सडक, स्वास्थ्य, सूचना प्रौद्योगिकी, शाहसिक पर्यटन आदि विषयहरूमा राष्ट्रिय तथा अन्तरराष्ट्रिय स्तरको सम्मान प्राप्त गरिरहेको छ। राज्य सरकारले विकासलाई निरन्तरता दिँदै माथि उल्लेख गरिएका विषयसितै अन्य प्रमुख अभियानहरू शुरु गरिसकेको छ। यी अभियानलाई 12औं पञ्चवर्षीय योजना अवधिमा मूर्त रूप दिएर तथा परिणाममूलक बनाएर सिक्किमका ना

पर्यावरण नीतिलाई मान्यता सिक्किमले आफ्नो राज्यलाई मात्र नहेरेर सम्पूर्ण हिमालय क्षेत्र अनि समग्रमा गएर राष्ट्रहितका निम्ति पर्यावरण संरक्षण गर्ने उद्देश्यमा काम गरिरहेको छ। भौगोलिक रूपमा सिक्किम सानो भए तापनि सिक्किमलाई जल सुरक्षा तथा राष्ट्रिय सुरक्षा जस्ता विषयहरूमा महत्वपूर्ण दायित्व छ। हिमालय क्षेत्रमा सिक्किममा अवस्थित भएको कारण यहाँका हिमनदी औ जल श्रोतहरू राज्यको निम्ति मात्र नभएर राष्ट्रका निम्ति नै महत्वपूर्ण छन्। यसरी नै सीमावर्ती राज्य भएको कारण आफ्ना नागरिकसितै राष्ट्रिय सुरक्षाको दृष्टिले पनि सिक्किम सरकार सदैव सर्तक बन्नु पर्ने विषय महत्वपूर्ण छन्।  हुनत सिक्किमले पर्यावरण संरक्षणको विषयलाई राष्ट्रिय र समग्रमा गएर अन्तरराष्ट्रिय विषय बनाएको छ। यसैकारण सिक्किमले पर्यटन क्षेत्रमा धेरैलाई नेतृत्व दिने क्षमता राखेको पनि प्रमाणित गरेको छ। यति मात्र हो कि सिक्किम सानो राज्य भएको र यस राज्यमा भइरहेको कार्यलाई कसैले महत्व दिन विलम्ब गर्दछन्। यद्यपि, कर्म गर्नु फलको आशा नराख्नु भने जस्तै प्रकारले सिक्किमले पर्यावरण क्षेत्रमा आफ्नै प्रकारले काम गर्दै आएको छ अनि अहिले आएर सिक्क

  द्वविधा टेण्डोङ र मैनामको इतिहास ब्यूझाउन...... यहाँ भुइचालो आउने गर्छ, कृष्णको गोबर्धन पर्वत झैं, गौरव बोकेको टेण्डोङ र मैनाम पर्वतलाई.... क्रमशः भुइचालोले झस्काउने गर्छ, यसैले आफ्नो धर्मलाई बचाई राख्न- सक्छु कि भन्ने द्वविधामा छ, हिजो आज टेण्डोङ पर्वत तर अचम्मको कुरा यहाँ टेण्डोङ पर्वत मात्र होइन, भुइचालो पनि द्वविधामा छ, अरे टेण्डोङमा ताण्डव मचाउन अनि यसका पुजारीहरूलाई भय र त्रास भर्न आएको भुइचालोदेखि थोरै दुःखि र धेरै खुःशि भए अरे.. भन्नु नै हो भने दुखि हुनेहरूको गन्ती गर्न सकिन्छ, खुशि हुनेहरू अनगन्ती छन्। ओहो..... मैले त भन्न नै बिर्सिएछु, भुइचालो आफ्नो लक्ष्य प्राप्तिका निम्ति असफल हुदा  निराश बनेर होला पुनः आउन ग्राहो गर्दैछ अरे, दुःख दिन खोज्दा धेरैले सुख पाएको देख्दा, उसको नेत्र जल्दैछ अरे, घर नहुनेको नयाँ घर, घर हुनेको अझ अर्को घर घाडी.. थपिएको देखेर भुइचालो छक्क पर्दैछ भन्छन्, यति मात्र कहाँ हो र... भुइचालोपछि घर मरम्मतिको निहुमा भाडा बडाउने सपना देखेर... ..ए भुइचालो देव्ता  तिमि एकपल्ट पुनः आइदेउ भन्ने  म जस्तो पुजारीहरू देखेर भु

सिक्किङ्क पुनः चार विषङ्मङ्का सर्वश्रेष्ठ एकपछि अर्को गर्दै क्रङ्कशः सिक्किङ्क राज्ङ्मले प्रगतिको ङ्कार्ग तङ्म गर्दै राष्ट्रिङ्म छवि बलिङ्मो बनाउन सङ्खल बन्दै आएको छ।  विगत वर्षझैं ङ्मस वर्षको अन्त्ङ्मङ्का सिक्किङ्कले चारवटा विषङ्मङ्का सर्वश्रेष्ठ राज्ङ्मको सीएनएन-आइबीएन डाङ्मङ्कण्ड स्टेट्स अवार्ड ग्रहण गरेको छ। उल्लेख्ङ्म, सिक्किङ्क राज्ङ्मले पर्ङ्मावरण संरक्षण, जल संरक्षण तथा स्वच्छता, शिक्षा, स्वास्थ्ङ्म सेवा, रोजगार, क्षङ्कता विकास, आर्थिक विकास, ङ्कहिला सशक्तिकरण, पूर्वाधार विकास, गरीबी उन्ङ्कूलन कार्ङ्मक्रङ्क, नागरिक सुरक्षा, पञ्चाङ्मतीराज प्रणाली, पर्ङ्मटन एवं कृषि, बागवाणी उद्योग आदि क्षेत्रङ्का उल्लेखनीङ्म प्रगति गर्दै आएको छ। विगत दुइ दशकको अवधिङ्का भएको प्रगतिको श्रेङ्म अवश्ङ्म नै राज्ङ्मका ङ्कुख्ङ्मङ्कन्त्री पवन चाङ्कलिङलाई जाँदछ। ङ्काथि उल्लेख गरिएका सबैजसो विषङ्महरूङ्का सिक्किङ्कले राष्ट्रिङ्म तथा अन्तरराष्ट्रिङ्म पुरस्कार क्रङ्कशः हत्ङ्माउँदै आएको छ।  उल्लेखनीङ्म विषङ्म के छ भने जुन विषङ्मङ्का सिक्किङ्कले प्रगति गर्दै राष्ट्रिङ्म तथा अन्तरराष्ट्रिङ्म पुरस्कार प्राप

जैविक अभियान राष्ट्रिय अभियान एकपल्ट सिक्किमलाई जैविक राज्य बनाउने विषय असम्भव छ भन्ने लाग्दथ्यो, राज्यलाई पूर्व जैविक राज्ङ्म बनाउने विषयमा एसडीएफ सरकारले धेरै प्रतिक्रियाको सामना पनि गर्नुपर्यो। विशेष राज्यको भारतीय जनता पार्टीका अध्यक्ष (तत्कालीन) हरेराम प्रधानले आफू सिक्किमको कृषि क्षेत्रमा अनुभवी भएको दावी गर्दै एसडीएफ सरकारले राज्यलाई जैविक राज्य बनाउने जुन घोषणा गरेको थियो त्यसको जोडतोडले विरोध गरेका थिए। राजनीतिक स्तरमा जुन विरोध भयो त्यसको भिन्नै स्थान छ भने कृषकहरूले पनि शुरु शुरुमा सरकारले अब रसायनिक मल विशेष गरी युरिया र डीएपी बन्द गरेर, जैविक मल प्रयोग गर्ने निर्देश दिएपछि धेरैले क्षतिको सामना गर्नुपरेको थियो। यहाँसम्म, लगातार रसायनिक मल प्रयोग गर्न बानी बनेका कृषकहरूले रसायनिक मल प्रयोग गर्न नपाउँदा मकैको बोटहरू शिरू जस्तो बनेका थिए। यस्तो स्थितिमा कतिपय कृषकहरूले लुकी-चोरीमा छिमेकी राज्यबाट युरीया र डीएपी ल्याएर प्रयोग गरेका घटनाहरू पनि प्रकाशमा आएका थिए। यी सबै विषयहरू, कुनै महत्वपूर्ण परिवर्तनका निम्ति हुने मिश्रित नकारात्मक विषयहरू मात्र थिए। यसैले अब यी सब विषयहर

 चुनाउको प्रतीक्षामा नयाँ पुस्ता एसडीएफ पार्टीको सरकारले 18 वर्षको यात्रा पूरा गरेर 19 वर्षमा पाइला राख्यो। अब एसडीएफ पार्टी पञ्जीकरण गर्दा, आमाको गर्भमा हुने शिशु 19 वर्षको जवान भइसकेका छन्। सम्भव तः कतिपय यी युवाले यस वर्ष सम्पन्न भएको पञ्चायत चनाउमा पहिलो मताधिकार पनि प्रयोग गरे भने कतिपयले वर्ष 2014 -मा सम्पन्न हुने सिक्किम विधान सभाको प्रतीक्षा गर्दैछन्।  यहाँ महत्वपूर्ण विषय के छ भने जुन लक्ष्य र उद्देश्यमा सन् 1994 को 12 दिसम्बरमा एसडीएफ पार्टीको सरकार स्थापना भएको थियो अनि 1994 -अघिको सिक्किमको सामाजि-आर्थिक परिवेश कस्तो थियो अनि अहिले कस्तो भएको छ भन्ने विषय यी नयाँ पीडिका (युवा जमात) का निम्ति इतिहास नै भएको छ। वर्ष 2011-को सबै क्षणको आधार अनि स्कूलमा पञ्जीकृत सिक्किमका विद्यार्थीहरूको सङ्ख्याको आधारमा भन्नु हो भने लगभग 40 प्रतिशत नयाँ पीडिलाई वर्ष 1994 अघिको सिक्किम र वर्तमानको सिक्किममा भएको अन्तर छुट्याउन धेरै कठिन पर्ने विषय मान्न सकिन्छ। सरकार स्थापना भएको 19 औं वर्ष गाँठको अवसरमा एसडीएफ पार्टी अध्यक्ष पवन चामलिङद्वारा सिक्किमे जनताका निम्ति जारी गरिएको सन्देशका